Хөлсөөр ажиллах гэрээний дагуу аж ахуй нэгж, байгууллагад ажиллаж байгаа Монгол Улсын иргэний нийгмийн даатгалын шимтгэлийг хэрхэн төлөх вэ?

Нийгмийн даатгалын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасны дагуу Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулж байгаа олон улсын байгууллага, гадаадын байгууллага болон аж ахуйн нэгж нь Монгол Улсын иргэнийг ажиллуулж байгаа бол түүний нийгмийн даатгалын шимтгэлийг хуульд заасан хувь хэмжээ, журмын дагуу нийгмийн даатгалын сангийн дансанд шилжүүлнэ.

Хөлсөөр ажиллах гэрээний үндсэн дээр ажил үүрэг гүйцэтгэж хөлс авч буй хүн Нийгмийн даатгалд хамрагдах уу?

Нийгмийн даатгалын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1-т зааснаар Хөлсөөр ажиллах гэрээний дагуу ажиллаж байгаа Монгол Улсын иргэн, гадаадын иргэн, харьяалалгүй хүн Нийгмийн даатгалд албан журмаар даатгуулна.

Би ажлын байр хасагдсан шалтгаанаар ажлаасаа гарсан. Гэтэл үүнээс хойш 2 сарын дараа миний ажиллаж байсан ажлын байр бий болсон байна. Тиймээс ажилдаа орох хүсэлт гаргаж болох уу.

Болно. Хөдөлмөрийн тухай хуулиар ажлын байр нь хасагдсан шалтгаанаар ажилтны хөдөлмөр эрхлэлтийн харилцааг дуусгавар болгосноос хойш гурван сарын дотор уг ажлын байр дахин бий болсноос хойш 30 хоногийн дотор ажилтан хүсэлт гаргана гэж заасан.

Гэрлэлт цуцлуулах тухай нэхэмжлэлийг хаана гаргах вэ?

Гэрлэлт цуцлуулах тухай нэхэмжлэлийг хариуцагчийн оршин суугаа газрын шүүхэд гаргана. Нэхэмжлэгч бага насны хүүхэдтэй буюу тахир дутуу, хүндэтгэн үзэх бусад шалтгааны улмаас хариуцагчийн байгаа газар очиход бэрхшээлтэй байвал нэхэмжлэлийг өөрийн оршин суугаа газрын шүүхэд гаргаж болно. /Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 126-р зүйл/

Тэжээгчээ алдасны тэтгэмжийг ямар хугацаанд олгодог вэ?

Тэжээгч нь нас барсан өдрөөс эхлэн хүүхдэд 19 нас хүртэл, тахир дутуу иргэнд хөдөлмөрийн чадвараа алдсан хугацаанд нь, тэтгэврийн насанд хүрсэн иргэнд нас барсны дараагийн сар дуустал тус тус олгоно.

Ямар тохиолдолд оршуулгын тэтгэмж олгодог вэ?

Дараах тохиолдолд оршуулгын тэтгэмжийг олгоно. Үүнд: -тэтгэмжийн даатгалын шимтгэлийг нийтдээ З6 сараас доошгүй хугацаагаар төлсөн даатгуулагч ердийн өвчин, ахуйн ослын улмаас нас барсан; -даатгуулагч үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчний улмаас нас барсан; -тэтгэвэр,тэтгэмж авч байсан иргэн нас барсан; -цэргийн алба хаагч, түүнчлэн дайчилгаатай сургууль цугларалтад оролцож байгаа цэргийн үүрэгтэн нас барсан.

Ямар тохиолдолд шүүх компанийг татан буулгадаг вэ?

Шүүх дараах үндэслэлээр компанийг татан буулгадаг. Үүнд: - дампуурсан; - нэг ч гишүүн үлдээгүй; - хуульд заасан бусад үндэслэл зэрэг болно.

Ямар журмаар компанийг татан буулгадаг вэ?

Компанийг хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын болон шүүхийн шийдвэрээр Иргэний хууль болон бусад хуульд заасан үндэслэлээр татан буулгана.

Компанийн хувьцааг тэргүүн ээлжид худалдан авах эрхээ бусдад шилжүүлж болох уу?

Компанийн дүрэмд өөрөөр заагаагүй бол хязгаарлагдмал хариуцлагатай компанийн хувьцаа эзэмшигч нь компанийн болон бусад хувьцаа эзэмшигчийн худалдах хувьцаа, түүнийг худалдан авах эрхийн бичиг болон тэдгээрт хөрвөх үнэт цаасыг гуравдагч этгээдэд санал болгох үнээр өөрийн эзэмшлийн хувьцааныхаа тоонд хувь тэнцүүлэн энэ хууль болон компанийн дүрэмд заасны дагуу тэргүүн ээлжид худалдан авах эрхтэй байдаг. (Компанийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.3 дахь хэсэг) Түүнчлэн тухайн компанийн дүрэмд өөрөөр заагаагүй бол хувьцаа эзэмшигч нь бусад хувьцаа эзэмшигчийн хувьцааг тэргүүн ээлжид худалдан авах эрхээ бүхэлд нь буюу зарим хэсгийг нь хэрэгжүүлэх, эсхүл энэ эрхээ бүхэлд нь буюу зарим хэсгийг нь бусад хувьцаа эзэмшигчид шилжүүлэх эрхтэй болно. (Компанийн тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.8 дахь хэсэг)

Иргэдийн гаргасан өргөдөл, гомдлын талаар төрийн байгууллага, албан тушаалтан ямар үүрэг хүлээдэг вэ?

Иргэдээс гаргасан өргөдөл, гомдлын талаар төрийн байгууллага, албан тушаалтан дараах нийтлэг үүрэг хүлээнэ. Үүнд: 1/иргэдээс өргөдөл, гомдол гаргах эрхээ хэрэгжүүлэх нөхцөлийг бүрэн хангах; 2/харьяаллын дагуу ирсэн өргөдөл, гомдлыг заавал хүлээн авах; 3/өргөдөл, гомдолд дурдсан асуудал бүрийг эрх хэмжээнийхээ хүрээнд хянан үзэж, үндэслэлтэй шийдвэрлэх; 4/өргөдөл, гомдлыг хугацаанд нь барагдуулах; 5/өргөдөл, гомдолд дурдсан төр, байгууллага, хувь хүний нууцыг хадгалах; 6/өргөдөл, гомдолд үндэслэл бүхий хариу өгөх; 7/өргөдөл, гомдлын талаар гаргасан шийдвэрийн дагуу харьяа байгууллага, доод шатны албан тушаалтны авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний биелэлтийг шалгах; 8/иргэдийн өргөдөл, гомдлын шийдвэрлэлтийн талаарх мэдээллийг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр тогтмол хугацаанд мэдээлэх; 9/хууль тогтоомжоор тогтоосон өөрийн эрхлэх асуудлын хүрээг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгслээр нийтэд мэдээлж, сурталчлах. 10/өргөдөл, гомдол хүлээн авах үүрэг бүхий ажилтан өргөдөл, гомдлыг тогтоосон хугацаанд нь шийдвэрлэх албан тушаалтанд хүргэх.

Иргэд төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдол гаргахдаа ямар эрх эдлэх вэ?

Монгол Улсын иргэн дангаар буюу хамтарч төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдол гаргахдаа дараах эрхийг эдэлнэ. Үүнд: 1/гаргасан өргөдөл, гомдлынхоо хариуг авах; 2/өргөдөл, гомдолтойгоо холбогдуулж тайлбар, нотлох баримт гаргах; 3/өргөдөл, гомдлоосоо татгалзаж буцаан авах; 4/өгсөн хариуг зөвшөөрөөгүй тохиолдолд зохих дээд шатны албан тушаалтанд гомдол гаргах; 5/төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлоо шийдвэрлүүлэх.

Газар эзэмшигч ямар эрхтэй вэ?

Газар эзэмшигч хуульд зааснаар дараах эрх эдэлнэ. - Гэрээнд заасан зориулалтын дагуу уг газрыг эзэмших, ашиглах; - Газрын төлөв байдал, чанарын улсын хянан баталгааг газар өмчлөгчөөс гаргуулж авах; - Газарт учирсан хохирлыг гэм буруутай этгээдээр тогтоосон журмын дагуу нөхөн төлүүлэх; - Газар эзэмшүүлэх тухай шийдвэр гаргасан этгээдийн зөвшөөрөлтэйгээр эрхийн гэрчилгээгээ бусдад шилжүүлэх; - Газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмших гэрээнд заасан үүргээ зохих ёсоор биелүүлж ирсэн бол эрхийн гэрчилгээний хугацаа дуусахад уг газрыг үргэлжлүүлэн эзэмшихээр эрхийн гэрчилгээний хугацааг сунгуулах; - Газар эзэмшигч нь газар эзэмшүүлэх тухай шийдвэр гаргасан этгээдийн зөвшөөрөлтэйгээр тухайн газраа бүгдийг нь буюу зарим хэсгийг бусдад ашиглуулж болно; - Газар эзэмших эрхээ энэ хуульд заасан журмын дагуу барьцаалах.

Санхүүгийн түрээсийн зүйлд ямар эд хөрөнгө хамаардаг вэ?

Санхүүгийн түрээс /ЛИЗИНГ/-ийн тухай хуульд Барилга байгууламж, тоног төхөөрөмж, тээврийн хэрэгсэл зэрэг ашиглалтын явцад үндсэн шинж чанараа алддаггүй, үндсэн хөрөнгөд хамаарах биет эд хөрөнгө санхүүгийн түрээсийн зүйл байж болно гэж заасан байна.

Асран хамгаалах, харгалзан дэмжих төрөл, садангүй хүн нийгмийн халамжаас ямар үйлчилгээ авах боломжтой вэ?

Төрөлжсөн асрамжийн үйлчилгээг асран хамгаалах, харгалзан дэмжих төрөл, садангүй бөгөөд бие даан амьдрах чадваргүй, ганц бие, байнгын эмчилгээ, асаргаа шаардагдах ахмад настан болон хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн, түүнчлэн хүнд нөхцөлд байгаа хүүхдийг байрлуулан хоол, хувцас, эмнэлэг, соёл, ахуй, сэтгэл зүй, асаргаа сувилахуйн үйлчилгээ үзүүлэх, тэдний амьдралын хэвийн нөхцөлийг бүрдүүлэх, хууль ёсны эрх ашгийг нь хууль тогтоомжид заасны дагуу хамгаалах үйл ажиллагааг явуулдаг.

Зээлийн гэрээг ямар хэлбэрээр байгуулах ёстой вэ?

Зээлийн гэрээг бичгээр байгуулна. Иргэд хоорондын энгийн зээлийн гэрээг амаар байгуулж болох боловч маргаан үүссэн тохиолдолд талуудын хоорондын асуудлыг шийдвэрлэхэд хүндрэл учрах нь бий. Амаар байгуулсан гэрээний зохицуулалтыг нотлох боломжгүй байхаас гадна хүү, алданги тооцох боломжгүй. Иймээс хүү тогтоосон зээлийн гэрээг заавал бичгээр байгуулсан байх шаардлагатай.

Хэргийн нотлох баримт гэж юуг ойлгох вэ?

Хэргийн оролцогчоос өөрийн шаардлага ба татгалзлаа үндэслэж байгаа, шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий, хуульд заасан арга хэрэгслээр олж авсан бодит нөхцөл байдлыг тогтооход шаардлагатай аливаа баримтат мэдээллийг нотлох баримт гэнэ. Хэргийн нотлох баримт нь зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчийн тайлбар, гэрчийн мэдүүлэг, бичмэл ба цахим баримт, эд мөрийн баримт, эсхүл баримт бичиг, шинжээчийн дүгнэлт, кино ба гэрэл зураг, зураглал, дүрс, дууны бичлэг, ул мөрнөөс буулгаж авсан хэв, үзлэг, туршилт, таньж олуулах ажиллагааны болон шүүх хуралдааны тэмдэглэл зэрэг нотолгооны хэрэгслээр тогтоогддог. /Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37-р зүйл/

Яллагдагч мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах эрхтэй юу?

Хуульд зааснаар яллагдагч мэдүүлэг өгөхөөс татгалзах эрхтэй. Яллагдагч нь өөрийн эсрэг мэдүүлэг өгөх, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугүйгээ эсхүл хэргийн байдлыг нотлох үүрэг хүлээхгүй юм.

Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргасны дараа хэд хоногт багтаан хэрэг үүсэх эсэх шийдвэр гарах вэ?

ЭХХШтХ-ийн 30.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт Мөрдөгч гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээллийг хүлээн авч хянаж үзсэн даруй, эсхүл 5 хоногт багтаан хуульд заасан мөрдөн шалгах ажиллагааг явуулж хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх эсэх шийдвэрийг гаргана. Шийдвэр гарсан бол энэ тухай гомдол гаргагчид дариу мэдэгдэнэ.